ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਰੂਟ ਦੇ ਮਥੁਰਾ-ਕੋਟਾ ਰੇਲਵੇ ਸੈਕਸ਼ਨ 'ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ ਕਵਚ 4.0

ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਦਿੱਲੀ-ਮੁੰਬਈ ਰੂਟ ਦੇ ਉੱਚ ਘਣਤਾ ਵਾਲੇ ਮਥੁਰਾ-ਕੋਟਾ ਭਾਗ 'ਤੇ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਰੇਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਕਵਚ 4.0 ਸਥਾਪਤ ਕੀਤੀ ਹੈ। ਇਹ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਰੇਲਵੇ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਦੇ ਆਧੁਨਿਕੀਕਰਨ ਵੱਲ ਇੱਕ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਕਦਮ ਹੈ। ਰੇਲ ਮੰਤਰੀ ਅਸ਼ਵਨੀ ਵੈਸ਼ਨਵ ਨੇ ਕਿਹਾ ਕਿ ਰੇਲਵੇ ਨੇ ਮਾਨਯੋਗ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਸ਼੍ਰੀ ਨਰਿੰਦਰ ਮੋਦੀ ਦੇ 'ਆਤਮਨਿਰਭਰ ਭਾਰਤ' ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀਕੋਣ ਤੋਂ ਪ੍ਰੇਰਿਤ ਹੋ ਕੇ ਕਵਚ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਟ੍ਰੇਨ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਨੂੰ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ, ਵਿਕਸਤ ਅਤੇ ਨਿਰਮਾਣ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਕਵਚ 4.0 ਇੱਕ ਅਤਿ-ਆਧੁਨਿਕ ਤਕਨੀਕੀ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਜੁਲਾਈ 2024 ਵਿੱਚ RDSO (ਰਿਸਰਚ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਅਤੇ ਸਟੈਂਡਰਡਜ਼ ਆਰਗੇਨਾਈਜ਼ੇਸ਼ਨ) ਦੁਆਰਾ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ। ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਵਿਕਸਤ ਦੇਸ਼ਾਂ ਨੂੰ ਅਜਿਹੀ ਰੇਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਵਿਕਸਤ ਕਰਨ ਅਤੇ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ 20 ਤੋਂ 30 ਸਾਲ ਲੱਗ ਗਏ। ਕਵਚ 4.0 ਕੋਟਾ-ਮਥੁਰਾ ਭਾਗ 'ਤੇ ਬਹੁਤ ਘੱਟ ਸਮੇਂ ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਇੱਕ ਵੱਡੀ ਪ੍ਰਾਪਤੀ ਹੈ।

ਆਜ਼ਾਦੀ ਤੋਂ ਬਾਅਦ 60 ਸਾਲਾਂ ਤੱਕ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ ਅੰਤਰਰਾਸ਼ਟਰੀ ਮਿਆਰਾਂ ਦੇ ਉੱਨਤ ਰੇਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸਥਾਪਤ ਨਹੀਂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਸਨ। ਹੁਣ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਯਕੀਨੀ ਬਣਾਉਣ ਲਈ, ਕਵਚ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹਾਲ ਹੀ ਵਿੱਚ ਚਾਲੂ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਅਗਲੇ 6 ਸਾਲਾਂ ਦੇ ਅੰਦਰ ਦੇਸ਼ ਭਰ ਦੇ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਰੇਲਵੇ ਰੂਟਾਂ 'ਤੇ ਕਵਚ 4.0 ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੀ ਤਿਆਰੀ ਕਰ ਰਿਹਾ ਹੈ। ਹੁਣ ਤੱਕ, 30,000 ਤੋਂ ਵੱਧ ਲੋਕਾਂ ਨੂੰ ਕਵਚ ਸਿਸਟਮ 'ਤੇ ਸਿਖਲਾਈ ਦਿੱਤੀ ਜਾ ਚੁੱਕੀ ਹੈ। IRISET (ਇੰਡੀਅਨ ਰੇਲਵੇ ਇੰਸਟੀਚਿਊਟ ਆਫ਼ ਸਿਗਨਲ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਐਂਡ ਟੈਲੀਕਮਿਊਨੀਕੇਸ਼ਨ) ਨੇ ਕਵਚ ਨੂੰ ਬੀ.ਟੈਕ ਪਾਠਕ੍ਰਮ ਵਿੱਚ ਸ਼ਾਮਲ ਕਰਨ ਲਈ 17 AICTE-ਮਾਨਤਾ ਪ੍ਰਾਪਤ ਇੰਜੀਨੀਅਰਿੰਗ ਕਾਲਜਾਂ, ਸੰਸਥਾਵਾਂ, ਯੂਨੀਵਰਸਿਟੀਆਂ ਨਾਲ ਸਮਝੌਤਾ ਕੀਤਾ ਹੈ।

ਕਵਚ ਲੋਕੋ ਪਾਇਲਟਾਂ ਦੀ ਮਦਦ ਕਰੇਗਾ: ਉਨ੍ਹਾਂ ਨੂੰ ਬ੍ਰੇਕ ਨੂੰ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਢੰਗ ਨਾਲ ਲਗਾਉਣ ਅਤੇ ਧੁੰਦ ਵਰਗੀਆਂ ਘੱਟ ਦ੍ਰਿਸ਼ਟੀ ਵਾਲੀਆਂ ਸਥਿਤੀਆਂ ਵਿੱਚ ਸਿਗਨਲ ਦੇਖਣ ਲਈ ਬਾਹਰ ਨਹੀਂ ਦੇਖਣਾ ਪਵੇਗਾ। ਉਹ ਕੈਬਿਨ ਦੇ ਅੰਦਰ ਡੈਸ਼ਬੋਰਡ 'ਤੇ ਸਾਰੀ ਜਾਣਕਾਰੀ ਦੇਖਣਗੇ।

ਕੀ ਹੈ ਕਵਚ ?

• ਕਵਚ ਇੱਕ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਵਿਕਸਤ ਰੇਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ ਜੋ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਗਤੀ ਦੀ ਨਿਗਰਾਨੀ ਅਤੇ ਨਿਯੰਤਰਣ ਕਰਕੇ ਹਾਦਸਿਆਂ ਨੂੰ ਰੋਕਣ ਲਈ ਤਿਆਰ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ।

• ਇਸਨੂੰ ਸੇਫਟੀ ਇੰਟੈਗਰਿਟੀ ਲੈਵਲ 4 (SIL-4) 'ਤੇ ਡਿਜ਼ਾਈਨ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜੋ ਕਿ ਸੁਰੱਖਿਆ ਦਾ ਸਭ ਤੋਂ ਉੱਚਾ ਪੱਧਰ ਹੈ।

• ਕਵਚ ਦਾ ਵਿਕਾਸ 2015 ਵਿੱਚ ਸ਼ੁਰੂ ਹੋਇਆ ਸੀ। ਇਸਦੀ 3 ਸਾਲਾਂ ਲਈ ਜਾਂਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਸੀ।

• ਤਕਨੀਕੀ ਸੁਧਾਰਾਂ ਤੋਂ ਬਾਅਦ, ਇਸਨੂੰ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਦੱਖਣੀ ਮੱਧ ਰੇਲਵੇ (SCR) ਵਿੱਚ ਸਥਾਪਿਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ 2018 ਵਿੱਚ ਪਹਿਲਾ ਸੰਚਾਲਨ ਸਰਟੀਫਿਕੇਟ ਪ੍ਰਾਪਤ ਹੋਇਆ ਸੀ।

• SCR ਵਿੱਚ ਤਜ਼ਰਬਿਆਂ ਦੇ ਆਧਾਰ 'ਤੇ ਇੱਕ ਉੱਨਤ ਸੰਸਕਰਣ 'ਕਵਚ 4.0' ਵਿਕਸਤ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ, ਜਿਸਨੂੰ ਮਈ 2025 ਵਿੱਚ 160 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਪ੍ਰਤੀ ਘੰਟਾ ਦੀ ਗਤੀ ਲਈ ਮਨਜ਼ੂਰੀ ਦਿੱਤੀ ਗਈ ਸੀ।

• ਕਵਚ ਦੇ ਸਾਰੇ ਉਪਕਰਣ ਸਵਦੇਸ਼ੀ ਤੌਰ 'ਤੇ ਤਿਆਰ ਕੀਤੇ ਜਾ ਰਹੇ ਹਨ।

ਕਵਚ ਦੀ ਜਟਿਲਤਾ:

ਕਵਚ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਗੁੰਝਲਦਾਰ ਪ੍ਰਣਾਲੀ ਹੈ। ਇਸਨੂੰ ਚਾਲੂ ਕਰਨਾ ਇੱਕ ਦੂਰਸੰਚਾਰ ਕੰਪਨੀ ਸਥਾਪਤ ਕਰਨ ਦੇ ਸਮਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਹੇਠ ਲਿਖੇ ਉਪ-ਪ੍ਰਣਾਲੀਆਂ ਸ਼ਾਮਲ ਹਨ:

1. RFID ਟੈਗ: ਹਰ 1 ਕਿਲੋਮੀਟਰ ਅਤੇ ਹਰ ਸਿਗਨਲ 'ਤੇ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਟ੍ਰੇਨ ਦੀ ਸਹੀ ਸਥਿਤੀ ਦੱਸਦੇ ਹਨ।

2. ਟੈਲੀਕਾਮ ਟਾਵਰ: ਟਾਵਰ ਹਰ ਕੁਝ ਕਿਲੋਮੀਟਰ 'ਤੇ ਆਪਟੀਕਲ ਫਾਈਬਰ ਕਨੈਕਟੀਵਿਟੀ ਅਤੇ ਪਾਵਰ ਸਪਲਾਈ ਦੇ ਨਾਲ ਲਗਾਏ ਜਾਂਦੇ ਹਨ। ਲੋਕੋ ਕਵਚ ਅਤੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕਵਚ ਇਹਨਾਂ ਟਾਵਰਾਂ ਰਾਹੀਂ ਲਗਾਤਾਰ ਸੰਚਾਰ ਕਰਦੇ ਹਨ।

3. ਲੋਕੋ ਕਵਚ: ਟਰੈਕ 'ਤੇ ਰੱਖੇ ਗਏ RFID ਟੈਗਾਂ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ, ਇਸਨੂੰ ਟੈਲੀਕਾਮ ਟਾਵਰਾਂ ਤੱਕ ਪਹੁੰਚਾਉਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸਟੇਸ਼ਨ ਕਵਚ ਤੋਂ ਰੇਡੀਓ ਜਾਣਕਾਰੀ ਪ੍ਰਾਪਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਲੋਕੋ ਦੇ ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਸਿਸਟਮ ਨਾਲ ਵੀ ਜੁੜਿਆ ਹੋਇਆ ਹੈ ਤਾਂ ਜੋ ਐਮਰਜੈਂਸੀ ਦੀ ਸਥਿਤੀ ਵਿੱਚ ਆਟੋਮੈਟਿਕ ਬ੍ਰੇਕਿੰਗ ਲਾਗੂ ਕੀਤੀ ਜਾ ਸਕੇ।

4. ਸਟੇਸ਼ਨ ਸ਼ੀਲਡ: ਹਰੇਕ ਸਟੇਸ਼ਨ ਅਤੇ ਬਲਾਕ ਸੈਕਸ਼ਨ 'ਤੇ ਸਥਾਪਿਤ। ਇਹ ਲੋਕੋ ਸ਼ੀਲਡ ਅਤੇ ਸਿਗਨਲ ਸਿਸਟਮ ਤੋਂ ਜਾਣਕਾਰੀ ਲੈਂਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਸੁਰੱਖਿਅਤ ਆਵਾਜਾਈ ਲਈ ਨਿਰਦੇਸ਼ ਦਿੰਦਾ ਹੈ।

5. ਆਪਟੀਕਲ ਫਾਈਬਰ ਕੇਬਲ (OFC): OFC ਪੂਰੇ ਸਿਸਟਮ ਨੂੰ ਜੋੜਨ ਲਈ ਟ੍ਰੈਕ ਦੇ ਨਾਲ ਵਿਛਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਹਾਈ-ਸਪੀਡ ਡੇਟਾ ਸੰਚਾਰ ਸੰਭਵ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

6. ਸਿਗਨਲਿੰਗ ਸਿਸਟਮ: ਇਹ ਲੋਕੋ ਸ਼ੀਲਡ, ਸਟੇਸ਼ਨ ਸ਼ੀਲਡ, ਟੈਲੀਕਾਮ ਟਾਵਰ ਆਦਿ ਨਾਲ ਜੁੜਿਆ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।

ਇਹ ਸਾਰੇ ਸਿਸਟਮ ਭਾਰੀ ਯਾਤਰੀ ਅਤੇ ਮਾਲ ਗੱਡੀਆਂ ਦੀ ਆਵਾਜਾਈ ਦੌਰਾਨ ਰੇਲ ਸੰਚਾਲਨ ਵਿੱਚ ਬਿਨਾਂ ਕਿਸੇ ਰੁਕਾਵਟ ਦੇ ਸਥਾਪਿਤ, ਟੈਸਟ ਅਤੇ ਪ੍ਰਮਾਣਿਤ ਕੀਤੇ ਜਾਂਦੇ ਹਨ।

ਸ਼ੀਲਡਿੰਗ ਦੀ ਪ੍ਰਗਤੀ:

1. ਆਪਟੀਕਲ ਫਾਈਬਰ ਵਿਛਾਇਆ - 5,856 ਕਿਲੋਮੀਟਰ

2. ਟੈਲੀਕਾਮ ਟਾਵਰ ਲਗਾਏ ਗਏ - 619

3. ਸਟੇਸ਼ਨਾਂ 'ਤੇ ਸ਼ੀਲਡਿੰਗ ਲਗਾਈ ਗਈ - 708

4. ਲੋਕੋ 'ਤੇ ਸ਼ੀਲਡਿੰਗ ਲਗਾਈ ਗਈ - 1,107

5. ਟਰੈਕਸਾਈਡ ਉਪਕਰਣ ਲਗਾਏ ਗਏ - 4,001 ਰੂਟ ਕਿਲੋਮੀਟਰ

ਭਾਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਹਰ ਸਾਲ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨਾਲ ਸਬੰਧਤ ਗਤੀਵਿਧੀਆਂ 'ਤੇ 1 ਲੱਖ ਕਰੋੜ ਰੁਪਏ ਤੋਂ ਵੱਧ ਦਾ ਨਿਵੇਸ਼ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਕਵਚ ਅਜਿਹੀਆਂ ਕਈ ਪਹਿਲਕਦਮੀਆਂ ਵਿੱਚੋਂ ਇੱਕ ਹੈ ਜੋ ਰੇਲਗੱਡੀਆਂ ਅਤੇ ਯਾਤਰੀਆਂ ਦੀ ਸੁਰੱਖਿਆ ਨੂੰ ਵਧਾਉਣ ਲਈ ਸ਼ੁਰੂ ਕੀਤੀਆਂ ਗਈਆਂ ਹਨ। ਕਵਚ ਦੀ ਤੇਜ਼ ਪ੍ਰਗਤੀ ਅਤੇ ਤਾਇਨਾਤੀ ਦਾ ਪੱਧਰ ਸੁਰੱਖਿਆ ਪ੍ਰਤੀ ਰੇਲਵੇ ਦੀ ਵਚਨਬੱਧਤਾ ਨੂੰ ਦਰਸਾਉਂਦਾ ਹੈ।