ਮੂੰਗ ਇੱਕ ਬਹੁਤ ਹੀ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਦਾਲ ਹੈ। ਕਈ ਲੋਕ ਇਸ ਦੇ ਗੁਣਾਂ ਕਾਰਨ ਇਸ ਨੂੰ 'ਦਾਲਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ' ਵੀ ਕਹਿੰਦੇ ਹਨ। ਇਹ ਹਲਕਾ, ਪਚਣਯੋਗ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ, ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਨੂੰ ਇੱਕ ਤ੍ਰਿਦੋਸ਼ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ (ਵਾਤ, ਪਿੱਤ, ਕਫ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨਾ) ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਇਸਨੂੰ ਹਰ ਉਮਰ ਅਤੇ ਸਿਹਤ ਸਥਿਤੀ ਲਈ ਆਦਰਸ਼ ਬਣਾਉਂਦਾ ਹੈ।ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਫਾਈਬਰ, ਆਇਰਨ, ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਫੋਲਿਕ ਐਸਿਡ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਾਕਤ, ਊਰਜਾ ਅਤੇ ਸਮੁੱਚੀ ਸਿਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੀ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਅਨੁਸਾਰ ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਪਚਣਯੋਗ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜਿਸ ਕਾਰਨ ਇਹ ਬੱਚਿਆਂ, ਬਜ਼ੁਰਗਾਂ ਅਤੇ ਬਿਮਾਰ ਲੋਕਾਂ ਲਈ ਚੰਗੀ ਹੁੰਦੀ ਹੈ। ਇਹ ਕਬਜ਼, ਬਦਹਜ਼ਮੀ ਅਤੇ ਗੈਸ ਵਰਗੀਆਂ ਪਾਚਨ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਦਿਵਾਉਣ ਦੇ ਸਮਰੱਥ ਹੈ ਅਤੇ ਇਸ ਦੇ ਸੇਵਨ ਨਾਲ ਪੇਟ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਵੀ ਖਤਮ ਹੋ ਜਾਂਦੀਆਂ ਹਨ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਨੂੰ 'ਸਾਰੇ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ' ਭੋਜਨ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਸਿਹਤ ਲਈ ਵਰਦਾਨ ਹੈ। ਇਸ ਦਾ ਘੱਟ ਗਲਾਈਸੈਮਿਕ ਇੰਡੈਕਸ ਸ਼ੂਗਰ ਰੋਗੀਆਂ ਲਈ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਕੰਟਰੋਲ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਫਾਈਬਰ ਅਤੇ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਭਾਰ ਘਟਾਉਣ 'ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਲੰਬੇ ਸਮੇਂ ਤੱਕ ਪੇਟ ਭਰਨ ਦਾ ਅਹਿਸਾਸ ਦਿੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ ਇਹ ਕੋਲੈਸਟਰੋਲ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਅਤੇ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਰੱਖਣ 'ਚ ਵੀ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੈ, ਜਿਸ ਨਾਲ ਦਿਲ ਦੀ ਸਿਹਤ 'ਚ ਸੁਧਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।
ਖੋਜ ਮੁਤਾਬਕ ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਪ੍ਰੋਟੀਨ ਦਾ ਚੰਗਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਐਂਜੀਓਟੈਨਸਿਨ ਐਨਜ਼ਾਈਮ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਜੋ ਬਲੱਡ ਪ੍ਰੈਸ਼ਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ 'ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਫੰਗਲ ਇਨਫੈਕਸ਼ਨ ਨੂੰ ਰੋਕਣ 'ਚ ਵੀ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਟ੍ਰਿਪਸਿਨ ਪਾਚਨ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ 'ਚ ਮਦਦਗਾਰ ਹੁੰਦਾ ਹੈ।ਆਯੁਰਵੈਦਚਾਰੀਆ ਪ੍ਰਮੋਦ ਤਿਵਾੜੀ ਦੇ ਅਨੁਸਾਰ, ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਡੀਟੌਕਸ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਵੀ ਪ੍ਰਭਾਵਸ਼ਾਲੀ ਹੈ। ਇਹ ਚਮੜੀ ਵਿੱਚ ਸੁਧਾਰ ਕਰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਖੂਨ ਨੂੰ ਵੀ ਸ਼ੁੱਧ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ 'ਚ ਮੌਜੂਦ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਅਤੇ ਮੈਗਨੀਸ਼ੀਅਮ ਹੱਡੀਆਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦੇ ਹਨ, ਜਦਕਿ ਫੋਲਿਕ ਐਸਿਡ ਗਰਭਵਤੀ ਔਰਤਾਂ ਅਤੇ ਭਰੂਣ ਦੇ ਵਿਕਾਸ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ। ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਦਾ ਫੇਸ ਪੈਕ ਚਮੜੀ ਨੂੰ ਚਮਕ ਦਿੰਦਾ ਹੈ ਅਤੇ ਵਾਲਾਂ ਨੂੰ ਮਜ਼ਬੂਤ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਨੂੰ ਕਈ ਤਰੀਕਿਆਂ ਨਾਲ ਖਾਦੀ ਜਾ ਸਕਦੀ ਹੈ। ਅੰਕੁਰਿਤ ਮੂੰਗ ਸਭ ਤੋਂ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਦਾ ਇੱਕ ਵੱਡਾ ਸਰੋਤ ਹੈ। ਮੂੰਗ ਖਿਚੜੀ ਬਿਮਾਰਾਂ ਅਤੇ ਕਮਜ਼ੋਰਾਂ ਲਈ ਹਲਕਾ ਅਤੇ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਭੋਜਨ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਰਾਤ ਭਰ ਭਿਓਣ ਨਾਲ ਇਸ ਦਾ ਪਾਚਨ ਅਤੇ ਪੋਸ਼ਣ ਵਧਦਾ ਹੈ, ਜਦੋਂ ਕਿ ਸੂਪ ਅਤੇ ਓਟਮੀਲ ਠੰਡ ਵਿੱਚ ਗਰਮੀ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦੇ ਹਨ।ਹਾਲਾਂਕਿ, ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਨੂੰ ਜ਼ਿਆਦਾ ਮਾਤਰਾ ਵਿੱਚ ਖਾਣ ਨਾਲ ਗੈਸ ਦੀ ਸਮੱਸਿਆ ਹੋ ਸਕਦੀ ਹੈ, ਇਸ ਲਈ ਇਸ ਦਾ ਸੰਜਮ ਵਿੱਚ ਸੇਵਨ ਕਰਨਾ ਮਹੱਤਵਪੂਰਨ ਹੈ।
--ਆਈਏਐਨਐਸ
ਮੂੰਗ ਦੀ ਦਾਲ ਨੂੰ 'ਦਾਲਾਂ ਦਾ ਰਾਜਾ' ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਪੌਸ਼ਟਿਕ ਗੁਣਾਂ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਇਸ ਨੂੰ ਤ੍ਰਿਦੋਸ਼ ਵਿਨਾਸ਼ਕਾਰੀ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਪ੍ਰੋਟੀਨ, ਫਾਈਬਰ, ਆਇਰਨ ਅਤੇ ਕੈਲਸ਼ੀਅਮ ਨਾਲ ਭਰਪੂਰ ਹੁੰਦੀ ਹੈ, ਜੋ ਸਰੀਰ ਨੂੰ ਤਾਕਤ ਅਤੇ ਊਰਜਾ ਦੇਣ ਵਿੱਚ ਸਹਾਇਕ ਹੈ।