Pritpal Singh
ਕਸ਼ਮੀਰ ਦੇ ਪਹਿਲਗਾਮ 'ਚ ਹੋਏ ਅੱਤਵਾਦੀ ਹਮਲੇ ਤੋਂ ਬਾਅਦ ਭਾਰਤ ਸਰਕਾਰ ਨੇ ਬੁੱਧਵਾਰ ਨੂੰ ਹੋਈ ਸੁਰੱਖਿਆ ਕੈਬਨਿਟ ਕਮੇਟੀ (ਸੀ.ਸੀ.ਐੱਸ.) ਦੀ ਬੈਠਕ 'ਚ 1960 'ਚ ਹੋਏ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸਮਝੌਤੇ ਨੂੰ ਮੁਲਤਵੀ ਕਰਨ ਦਾ ਫੈਸਲਾ ਕੀਤਾ ਹੈ। ਇਹ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ ਕੀ ਹੈ? ਆਓ ਜਾਣੀਏ
ਸਿੰਧ ਨਦੀ ਨੂੰ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੀ ਜੀਵਨ ਰੇਖਾ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਅਤੇ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪਾਣੀ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਕੰਟਰੋਲ ਹੈ ਤਾਂ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਪਾਣੀ ਦੇ ਸੰਕਟ ਦਾ ਸਾਹਮਣਾ ਕਰਨਾ ਪੈ ਸਕਦਾ ਹੈ। ਸਿੰਧੂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ 21 ਕਰੋੜ ਤੋਂ ਵੱਧ ਆਬਾਦੀ ਦੀਆਂ ਪਾਣੀ ਦੀਆਂ ਜ਼ਰੂਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੂਰਾ ਕਰਦੀਆਂ ਹਨ
ਸਤੰਬਰ 1960 ਵਿੱਚ, ਭਾਰਤੀ ਪ੍ਰਧਾਨ ਮੰਤਰੀ ਪੰਡਿਤ ਜਵਾਹਰ ਲਾਲ ਨਹਿਰੂ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨੀ ਫੌਜੀ ਜਨਰਲ ਅਯੂਬ ਖਾਨ ਨੇ ਕਰਾਚੀ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸੰਧੀ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ
62 ਸਾਲ ਪਹਿਲਾਂ ਹੋਏ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸਮਝੌਤੇ ਮੁਤਾਬਕ ਭਾਰਤ ਨੂੰ ਸਿੰਧੂ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਤੋਂ ਲਗਭਗ 19.5 ਫੀਸਦੀ ਪਾਣੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ
ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਇਨ੍ਹਾਂ ਦਰਿਆਵਾਂ ਤੋਂ 80 ਫੀਸਦੀ ਪਾਣੀ ਮਿਲਦਾ ਹੈ। 1960 ਵਿੱਚ, ਸਿੰਧੂ ਘਾਟੀ ਨੂੰ ਛੇ ਨਦੀਆਂ ਵਿੱਚ ਵੰਡਿਆ ਗਿਆ ਸੀ ਅਤੇ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੇ ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ 'ਤੇ ਦਸਤਖਤ ਕੀਤੇ ਸਨ।
ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਤਹਿਤ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਵਿਚਾਲੇ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਕਮਿਸ਼ਨ ਦੀ ਹਰ ਸਾਲ ਬੈਠਕ ਲਾਜ਼ਮੀ ਹੈ
ਸਿੰਧੂ ਸੰਧੀ ਵਿੱਚ ਸਿੰਧੂ ਨਦੀ ਅਤੇ ਇਸ ਦੀਆਂ ਸਹਾਇਕ ਨਦੀਆਂ ਦੇ ਪਾਣੀ ਦੀ ਵੰਡ ਭਾਰਤ ਅਤੇ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦਰਮਿਆਨ ਕਰਨ ਦਾ ਪ੍ਰਬੰਧ ਹੈ
ਭਾਰਤ ਨੇ 62 ਸਾਲਾਂ 'ਚ ਪਹਿਲੀ ਵਾਰ ਸਿੰਧੂ ਜਲ ਸਮਝੌਤੇ 'ਚ ਸੋਧ ਲਈ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਨੂੰ ਨੋਟਿਸ ਭੇਜਿਆ ਹੈ
ਇਸ ਸਮਝੌਤੇ ਤਹਿਤ ਪੂਰਬੀ ਨਦੀਆਂ 'ਤੇ ਭਾਰਤ ਦਾ ਅਧਿਕਾਰ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਪਾਕਿਸਤਾਨ ਦੇ ਪੱਖ 'ਚ ਪੱਛਮੀ ਨਦੀਆਂ ਵੀ ਹਨ। ਇਹ ਸਮਝੌਤਾ ਵਿਸ਼ਵ ਬੈਂਕ ਦੁਆਰਾ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਸੀ