ਕਚਨਾਰ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਅਨਮੋਲ ਖਜ਼ਾਨਾ ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਸ ਵਿਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਔਸ਼ਧੀ ਗੁਣ ਹੁੰਦੇ ਹਨ, ਜੋ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ, ਥਾਇਰਾਇਡ, ਪੇਟ ਪਾਚਨ ਆਦਿ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਿਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਓ ਜਾਣਦੇ ਹਾਂ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੇ ਫਾਇਦਿਆਂ ਬਾਰੇ। ਚਰਕ ਸੰਹਿਤਾ ਵਿੱਚ, ਕਚਨਾਰ ਨੂੰ "ਵਾਮਨੋਪਾਗ" ਵਜੋਂ ਸ਼੍ਰੇਣੀਬੱਧ ਕੀਤਾ ਗਿਆ ਹੈ, ਜਿਸਦਾ ਮਤਲਬ ਹੈ ਕਿ ਇਹ ਸਰੀਰ ਵਿੱਚੋਂ ਜ਼ਹਿਰੀਲੇ ਪਦਾਰਥਾਂ ਨੂੰ ਬਾਹਰ ਕੱਢਣ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਮਾਊਂਟੇਨ ਐਬੋਨੀ ਵੀ ਕਿਹਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਵਾਤ, ਪਿੱਤ ਅਤੇ ਕਫ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਦੱਸ ਦੇਈਏ ਕਿ ਕਚਨਾਰ ਦਾ ਵਿਗਿਆਨਕ ਨਾਮ 'ਬੌਹੀਨੀਆ ਵੇਰੀਗਾਟਾ' ਹੈ। ਇਹ ਚੀਨ ਤੋਂ ਲੈ ਕੇ ਦੱਖਣ-ਪੂਰਬੀ ਏਸ਼ੀਆ ਅਤੇ ਭਾਰਤੀ ਉਪਮਹਾਂਦੀਪ ਤੱਕ ਪਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਭਾਰਤ ਵਿੱਚ, ਖਾਸ ਕਰਕੇ ਪਹਾੜੀ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ, ਬਹੁਤ ਪਸੰਦ ਕੀਤਾ ਜਾਂਦਾ ਹੈ, ਅਤੇ ਹਿਮਾਚਲ ਪ੍ਰਦੇਸ਼ ਇਸ ਲਈ ਇੱਕ ਪ੍ਰਮੁੱਖ ਸਥਾਨ ਹੈ।
ਇੰਟਰਨੈਸ਼ਨਲ ਜਰਨਲ ਆਫ ਫਾਰਮਾਸਿਊਟੀਕਲ ਸਾਇੰਸਜ਼ 'ਚ ਪ੍ਰਕਾਸ਼ਿਤ ਅਧਿਐਨ ਮੁਤਾਬਕ ਇਸ ਪੌਦੇ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਆਯੁਰਵੈਦ, ਸਿੱਧ, ਯੂਨਾਨੀ ਅਤੇ ਰਵਾਇਤੀ ਚੀਨੀ ਦਵਾਈਆਂ 'ਚ ਸ਼ੂਗਰ, ਸੋਜਸ਼, ਸਾਹ ਦੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਅਤੇ ਚਮੜੀ ਦੀਆਂ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਵਰਗੀਆਂ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਬਿਮਾਰੀਆਂ ਦੇ ਇਲਾਜ 'ਚ ਕੀਤੀ ਗਈ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਚਿਕਿਤਸਕ ਮੁੱਲ ਤੋਂ ਇਲਾਵਾ, ਬੀ. ਵੇਰੀਗਾਟਾ ਕਈ ਖੇਤਰਾਂ ਵਿੱਚ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਹੱਤਵ ਵੀ ਰੱਖਦਾ ਹੈ। ਇਹ ਅਕਸਰ ਇਸਦੀ ਸੁੰਦਰਤਾ ਅਤੇ ਪ੍ਰਤੀਕਾਤਮਕ ਮੁੱਲ ਲਈ ਸਤਿਕਾਰਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ; ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦੀ ਵਰਤੋਂ ਧਾਰਮਿਕ ਸਮਾਰੋਹਾਂ, ਤਿਉਹਾਰਾਂ ਅਤੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਸਮਾਗਮਾਂ ਵਿੱਚ ਕੀਤੀ ਜਾਂਦੀ ਹੈ। ਪੌਦੇ ਦਾ ਲੋਕਕਥਾਵਾਂ, ਮਿਥਿਹਾਸ ਅਤੇ ਸਥਾਨਕ ਪਰੰਪਰਾਵਾਂ ਨਾਲ ਸੰਬੰਧ ਵੱਖ-ਵੱਖ ਭਾਈਚਾਰਿਆਂ ਵਿੱਚ ਇਸਦੇ ਸੱਭਿਆਚਾਰਕ ਮਹੱਤਵ ਨੂੰ ਹੋਰ ਰੇਖਾਂਕਿਤ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਸਾਡੇ ਦੇਸ਼ ਵਿੱਚ, ਇਹ ਦੇਵੀ ਲਕਸ਼ਮੀ ਅਤੇ ਮਾਂ ਸਰਸਵਤੀ ਨੂੰ ਚੜ੍ਹਾਇਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ।
ਕਚਨਾਰ ਦੇ ਪੱਤਿਆਂ ਦਾ ਜੂਸ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਮਰੀਜ਼ਾਂ ਲਈ ਫਾਇਦੇਮੰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ, ਕਿਉਂਕਿ ਇਹ ਬਲੱਡ ਸ਼ੂਗਰ ਦੇ ਪੱਧਰ ਨੂੰ ਕੰਟਰੋਲ ਕਰਨ 'ਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਦੇ ਨਾਲ ਹੀ ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲਾਂ ਦਾ ਪੇਸਟ ਚਮੜੀ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਜਿਵੇਂ ਐਗਜ਼ੀਮਾ, ਦਾਗ ਅਤੇ ਖੁਜਲੀ 'ਚ ਰਾਹਤ ਪ੍ਰਦਾਨ ਕਰਦਾ ਹੈ।
ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ 'ਕਚਨਾਰ' ਨੂੰ ਥਾਇਰਾਇਡ ਅਤੇ ਸਰੀਰ ਦੀਆਂ ਗੰਢਾਂ ਨੂੰ ਘੱਟ ਕਰਨ ਲਈ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਜਾਂਦਾ ਹੈ। ਇਸ ਨੂੰ ਖੂਨ ਅਤੇ ਇਸ ਨਾਲ ਜੁੜੀਆਂ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਲਾਭਦਾਇਕ ਮੰਨਿਆ ਗਿਆ ਹੈ। ਜੇਕਰ ਮਾਹਵਾਰੀ ਦੌਰਾਨ ਔਰਤਾਂ ਨੂੰ ਪੇਟ 'ਚ ਜ਼ਿਆਦਾ ਦਰਦ ਹੁੰਦਾ ਹੈ ਤਾਂ ਤੁਸੀਂ ਇਸ ਦੇ ਫੁੱਲ ਦਾ ਕਾੜ੍ਹਾ ਵੀ ਪੀ ਸਕਦੇ ਹੋ। ਇਹ ਦਰਦ ਤੋਂ ਰਾਹਤ ਦਿਵਾਉਣ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।
--ਆਈਏਐਨਐਸ
ਕਚਨਾਰ ਦੇ ਪੌਦੇ ਨੂੰ ਕੁਦਰਤ ਦਾ ਅਨਮੋਲ ਖਜ਼ਾਨਾ ਕਹਿਣਾ ਗਲਤ ਨਹੀਂ ਹੋਵੇਗਾ। ਇਸ ਵਿੱਚ ਬਹੁਤ ਸਾਰੇ ਔਸ਼ਧੀ ਗੁਣ ਹਨ ਜੋ ਜੋੜਾਂ ਦੇ ਦਰਦ, ਥਾਇਰਾਇਡ ਅਤੇ ਪੇਟ ਪਾਚਨ ਸਮੱਸਿਆਵਾਂ ਨੂੰ ਠੀਕ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦੇ ਹਨ। ਆਯੁਰਵੇਦ ਵਿੱਚ ਇਹ ਵਾਤ, ਪਿੱਤ ਅਤੇ ਕਫ ਨੂੰ ਸੰਤੁਲਿਤ ਕਰਨ ਵਿੱਚ ਮਦਦ ਕਰਦਾ ਹੈ।